Öksürük
Yazar: Prof.Dr.Ersoy Civelek
Çocuk Alerji ve İmmünoloji Uzmanı
“Bu çocuğun öksürüğünden artık psikolojim bozuldu. Ne yapacağımı şaşırdım. Öksürük için ilaç kullanmak istemiyorum ve bitkisel ilaçlar arıyorum. Öksürmekten öğretmen sınıftan çıkarıyor artık. Öksürüp öksürüp morardı, elimde kalacaktı. Bir ay içinde beş kutu antibiyotik kullandık, ilacı bıraktık ertesi gün öksürük tekrar başladı.” Bunlar öksürük şikâyeti ile gelen hastaların şikâyetlerinden sadece bazıları.
Öksürük nedir?
Öksürük aslında bir reflekstik ve temel mekanizma bizi korumaktır. Örneğin tozlu ve dumanlı bir yere girince öksürürüz ve ciğerlerimize giren zararlı maddeler dışarı atılır. Zatürre olunca ciğerlerde oluşan balgamı dışarı atmak için öksürürüz ve balgam dışarı çıkar. Eğer öksürük olmasaydı balgam ciğerlerde kalırdı ve sonuç iyi olmazdı.
Prof.Dr.Ersoy Civelek Online danışmanlık randevu: 0532 1528752
Öksürük nedenleri:
Öksürüğün çok sebebi vardır. Öksürük nedenleri yaşa göre ve süresine göre faklı olabilir. Öksürükte en önemli basamak doktor hasta görüşmesi ve muayene bulgularıdır. Hangi tahlillerin yapılacağına buna göre karar verilir.
- Gribal enfeksiyonlar
- Sinüzit
- Faranjit
- Krup (Ses tellerinin iltihabı)
- Bronşiolit
- Pnömoni (zatürre)
- Tüberküloz
- Astım
- Hırılıtılı-hışırtılı-hışıltılı çocuk
- Sigara
- Gastroözefagial reflü
- Akciğer abseleri
- Geniz eti büyümesi (Adenoid vejatasyon)
- Parazit enfeksiyonları
- Doğuştan gelen veya sonradan olan anormallikler
- Bronşiektazi
- Diafrarma fıtıkları
- Yemek borusunun eksik gelişmesi veya nefes borusu ile yemek borusu arasında delik olması
- Bronkopulmoner displazi
- Nefes borusu kıkırdaklarının yumuşak olması (trakemalazi)
- Kistik Fibrozis
- Kalp yetmezliği, akciğerde sıvı toplanması
- Akciğerlere pıhtı atması (emboli)
Solunum sistemi ile ilişkili olmayan sebepler
- Damarların uygunsuz gelişmesi
- Kulak hastalıkları
- Bazı ilaçlar
- Yemek borusu hastalıkları
- Psikolojik hastalıklar
- Uyku apne sendromu
Öksürüğün süresi önemlidir
Öksürüğün ne kadar zamandır devam ettiği çok önemlidir.
Akut (yeni başlayan) öksürük: 2 haftadan kısa süren öksürüktür.
Uzamış akut öksürük: 2-4 hafta arsında devam eden öksürüktür.
Kronik (uzun süren) öksürük: 4 haftadan uzun süren öksürükler olarak tarif edilir. Bazı ülkelerde bu süre sekiz hafta kabul edilir. Yani sekiz haftadan uzun süren öksürükler kronik öksürük olarak kabul edilir. Erişkinlerde genellikle sekiz haftadan uzun süren öksürükler uzun süren öksürük olarak sınıflandırılır.
Kaç çeşit öksürük vardır?
Öksürük sebepleri hastanın yaşına yani çocuk, erişkin veya yaşlı oluşuna göre değişir. Hatta çocukluk döneminde bebeklik, oyun dönemi, okul çağı ve ergenlik dönemlerinde bile sebepler farklı olabilir. Öksürüğün yeni başlamış olması veya uzun süredir devam ediyor olması teşhis için yapılacak tetkiklerin sıralamasını değiştirir. Öksürüğün balgamlı, kanlı veya kuru olması da birbirinden oldukça farklı durumlardır. Öksürüklü bir hastada diğer sistemlerin (kalp, sindirim sistemi, genel sağlık hali gibi) etkilenmiş olması hastaya yaklaşımı oldukça değiştirir.
Öksürük nasıl oluşur?
Öksürük özellikle gırtlakta ve solunum yollarında bulunan öksürükle ilgili duyu sinirlerinin çeşitli iltihabi hastalıklar, inflamatuvar, ısı, kimyasal maddeler veya mekanik olarak uyarılması sonucunda ortaya çıkara.
Öksürük duyu sinirleri nerelerde bulunur?
- Gırtlak
- Solunum yolları
- Ana soluk borusu
- Soluk borusunun sağ ve sol olarak ikiye ayrıldığı yer
- Sağ ve sol ana bronşlar ve bunların dalları
- Kalbin etrafını saran zar (perikard)
- Yemek borusu (özefagus)
- Diafragma
- Dış kulak yolu
- Mide
Bu liste şu anlama gelmektedir. Bu bölgelerdeki anormal herhangi bir durum çocuklarda öksürük olmasına neden olabilir.
Her öksürük hastalık işaret imidir?
Yukarıda da belirttiğim gibi öksürük vücudumuzu koruyan reflekslerden biridir. Başka hiçbir şikâyet olmadan günde 10-15 defaya kadar olan kuru öksürükler normal olarak kabul edilebilir. En önemli nokta öksürüğün yanında başka şikâyet olamamasıdır.
Sigara
Sigara dumanı 4000’den fazla kimyasal madde içerir ve solunum yolları için çok zararlıdır. Ayrıca sigaraya 1400 civarında katkı maddesi eklenmektedir. Finlandiya’da sigara içen askerlerde yapılan bir çalışmada her gün düzenli sigara içenlerin %40’ında, ara sıra içenlerin %27’sinde, hiç içmeyenlerin ise %12’sinde kronik öksürük olduğu bulunmuştur.
