İlaç Alerjileri

Yazar: Prof.Dr.Ersoy Civelek

Çocuk Alerji İmmünoloji Uzmanı

Gerçek ilaç alerjileri toplumda düşünüldüğünden çok daha azdır. Çünkü ilaçların alımından sonra ortaya çıkan her tepki aslında alerji değildir.

İlaç alerjisi nedir?

İlaçların alımından sonra ortaya çıkan, alınan miktarla ilişkili olmayan, daha önceden olabileceği bilinmeyen ve ortaya çıkmasında bağışıklık sisteminin etkili olduğu aşırı tepkilerdir.

İlaç alerjilerinin ortaya çıkmasında ilacın kendi kimyasal yapısı, hastaya ait bazı özellikler, bazı özel ilaçlara karşı hastaların genetik yatkınlığı ve bazen de enfeksiyon hastalıkları ve uzun süreli hastalıklar rol oynayabilir.

Prof.Dr.Ersoy Civelek. Görüntülü online görüşme randevu: 0532 1528752

En sık hangi ilaçlar alerji yapar?

Yaş ve kullanılan ilaca göre değişmektedir. Çocuklarda en fazla antibiyotikler (Antibiyotiklerden de en çok penisilin içeren ilaçlar) ve ağrı kesiciler alerji yapmaktadır. Erişkinlerde pek çok farklı ilaç alerji yapabilmektedir. En sık antibiyotikler, ağrı kesiciler ve uzun süreli hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar gibi pek çok ilaç alerji yapabilmektedir.

İlaç alerjisi belirtileri nelerdir?

Şikayetler erken ve geç şikayetler olarak ikiye ayrılır.

Erken şikayetler:

En sık deri etkilenir. Ama farklı organlarda etkilenir.

Cilt (deri) şikayetleri:

  1. Kızarıklık
  2.  Kabarıklık
  3.  Kaşıntı
  4. Döküntü
  5. Soyulma
  6. Yüzde şişlik
  7. Dilde-Dudaklarda şişme
  8. Gözlerde şişlik

Solunum sistemi şikayetleri

  1. Öksürük
  2. Nefes darlığı
  3. Hırıltı
  4. Hışıltı
  5. Burun akıntısı
  6. Burun kaşıntı

Kalp ve damar sistemi şikayetleri:

  1. Bayılma
  2. Morarma
  3. Çarpıntı
  4. Tansiyon düşmesi
  5. Halsizlik

Geç şikayetler:

Genellikle ilaç alımından 24 saat geçtikten sonra ortaya çıkar. bazen 2-3 hafta sonra bile ortaya çıkabilir.

  1. Ağzı ve göz içini döşeyen zarlarda soyulma
  2. Ciltte çok ciddi kızarıklık ve soyulma
  3. Karaciğer yetmezliği
  4. Böbrek yetmezliği
  5. Ateş
  6. Kanda alerji hücrelerinin yükselmesi

gibi tepkiler olabilir.

İlaç alerjisi testleri nelerdir? İlaç alerjisi nasıl teşhis edilir?

Şikâyetlerin dinlenmesi ve muayene:

İlk yapılacak işlem hastanın şikâyetlerini dinlemek ve muayenesini yapmaktır. Bu şekilde hastada gerçek ilaç alerjisi şüphesi olup olmadığına karar verilir. Bazen sadece şikâyetlere göre teşhis konulabilir. Test yapmaya gerek görülmez veya test yapmanın tehlikeli olduğuna karar verilir.

Kanda alerji hücreleri (Eozinofil) ölçümü:

İlaç alerjisinde şüphelenilen bir hastada öncelikle kandaki alerji hücrelerinin seviyesi ölçülebilir. İlaç alerjisinin mekanizmasına göre bazen çok yüksek olabilir bazen de tamamen normal aralıkta olabilir.

Spesifik IgE ölçülmesi:

Kanda bazı ilaçlara karşı oluşmuş alerji maddeleri olup olmadığını anlamak için spesifik(ilaca özel) IgE(immungloblülin E) ölçümleri yapılır. Ancak bu testlerin sonuçları her zaman kesin sonuç vermez ve maalesef bu testler her ilaç için geliştirilmemiştir.

Deri yama testleri:

İlaçtan sonra geç ortaya çıkan tepkilerde şüpheli ilaçlar kullanılarak ciltte kabarıklık olup olmayacağı araştırılır.

İlaçlarla deri testleri:

Şüpheli ilaçların veya ilaca benzer özel üretilmiş özel test maddelerinin cildin içine ve üzerine iğnelerle uygulanması şeklinde yapılır. Kabarıklık olup olmayacağı ölçülür.

İlaç yükleme testleri:

Doktor kararı ile hastane şartlarında alerjik şok önlemleri alınarak deneyimli kişiler tarafından yapılabilir. Her hastada uygulanmaz. Karar hastayı takip eden doktorundur.

Bu testler dışında daha çok araştırma amacı ile kullanılan testlerde vardır. Ancak bu testler halen günlük klinik uygulamalara girmemişlerdir.

İlaç alerjileri ne kadar sıktır?

Ülkemizde benimde içinde olduğum bir çalışmada yaklaşık 11000 çocuğun binde birinde eerken dönem gerçek ilaç alerjisi olduğu bulunmuştur. Geç dönemde ortaya çıkan ilaç alerjileri daha nadirdir. Erişkinlerde ilaç alerjisi çocuklardan daha fazladır. Yaklaşık 100 erişkin kişinin 1-2 sinde gerçek ilaç alerjisi olduğu tahmin edilmektedir.