Alerjik Rinit
Yazar: Prof.Dr.Ersoy Civelek (Çocuk Alerji immünoloji uzmanı)
Alerjik rinit, mevsim nezlesi, saman nezlesi, bahar nezlesi ve göz nezlesi gibi pek çok hastalık ismi duymuş olabilirsiniz. Burun akıntısı, burun tıkanıklığı, burun kaşıntısı, hapşırık, gözlerde kızarıklık, kaşıntı ve sulanma alerjik rinitin en önemli şikâyetlerdir.
Alerjik rinit nedir?
Alerjik rinit burunun iç kısmını döşeyen zarların ve zarların hemen altında bulunan yumuşak dokuların (konkaların-burun etlerinin) uzun süreli mikrobik olmayan iltihabi bir hastalığıdır. Bu iltihabın nedeni mikroplar değildir. Vücudun kendi kendine oluşturduğu bir durumdur.
Prof.Dr.Ersoy Civelek görüntülü görüşme randevu 0 532 1528752
Alerjik rinit şikayetleri nelerdir?
- Burun akıntısı (iki taraflı ve genelde şeffaf)
- Burun tıkanıklığı (Genellikle iki taraflı)
- Hapşırık
- Burun kaşıntısı
- Damakta kaşıntı
- Gözlerde kızarıklık, kaşıntı, sulanma
Ayrıca uyku bozukluğu, dikkat eksikliği, koku alamama gibi şikayetlerde olur.
Alerjik rinit nasıl tedavi edilir?
Alerjik rinit tedavisinde birinci basamak alerjik olunan maddeden korunmaktır. Bunun için alerji deri testi veya kanda alerji testi yapılmalıdır. İlaç tedavisi olarak kortizonlu burun spreyleri, burun tıkanıklığını açıcı spreyler, alerji hapları-şurupları ve burun damlaları kullanılır. Alerjik riniti olan hastalar immünoterapi (alerji aşı tedavisinden) fayda görür.
Alerjik rinit ve astım birlikte olur mu?
Astımı olan hastaların yaklaşık %80’ninde alerjik rinit vardır. Alerjik riniti olan hastalarında yarısında astım vardır. Bu nedenle alerjik rinit şikayeti olan her hastaya astım şikayeti sorulmalıdır. Ayrıca astımlı bir hastada alerjik rinit varsa ve rinit tedavi edilmezse astım tedavisi istenilen düzeyde olmaz. Alerjik riniti olan hastalarda ileriki yıllarda astım gelişme riski daha yüksektir.
Alerjik rinit basit ve önemsiz bir hastalık mıdır?
Alerjik rinit hastası veya hasta yakını olmayanlara göre hafif ve önemsiz bir hastalıktır. Oysa alerjik rinit, hastaların genel sağlık durumlarını ve yaşam kalitelerini çok ciddi etkileyen önemli bir hastalıktır. Alerjik rinit hastalığı olan bir çocuk burun akıntısı nedeniyle sadece bir derste iki paket kâğıt mendil bitirebilir. Sürekli burnu, gözleri ve damağı kaşınan bir kişi dikkatini toplayamaz. Rahat nefes alamadığı için gece iyi uyuyamayan hastalar sürekli baş ağrısı çekebilir. Koku alma duyusu çok önemli şekilde etkilenebilir. Bu nedenle alerjik rinit hem genel sağlık durumunu, hem eğitim ve iş hayatını hem de yaşam kalitesini çok olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Alerjik riniti olan çocukların okul başarılarının alerjik riniti olamayan çocuklara göre daha düşük olduğu bilimsel çalışmalarda bulunmuştur.
Burunun, burun etlerinin (konkalar), sinüslerin ve östaki borusunun yapıları nasıldır?
Burun delikleri solunum yoluyla vücudumuza giren havanın giriş kapısıdır. Alınan havanın içindeki tozların, kirlerin ve alerji maddelerinin bir bölümü burnun iç tabasını döşeyen tüycüklerle tutulur ve akciğere gitmesi önlenir. Ayrıca dışarıdan soğuk veya kuru bir şekilde alınan hava burunun içinde nemlendirilir ve belirli bir ısıya getirilir ve bundan sonra akciğerlere gider. Çünkü soğuk ve kuru hava akciğerleri rahatsız eder. Tabi burunun en önemli işlerinden biride koku almak ve ayırt etmektir.
Burun deliklerinden başlayan solunum yolları burunun arka tarafında bulunan deliklerden genze, oradan gırtlağa ve takiben akciğerlere doğru ilerler. Sinüsler yüz, alın ve bazı kafa kemiklerimizin içinde içi zarlarla döşeli boşluklardır. Bu boşluklar küçük delikler aracılığıyla burunun iç kısmına bağlanır. Bu boşluklara hava bu deliklerden girer ve boşlukların zarlarının ürettiği sıvılar gene bu delikler aracılığı ile burunun içine akar.
Burunun arka taraflarında östaki borusu olarak isimlendirilen bir tüp orta kulak ile solunum yollarının bağlantısını sağlar. Bu bağlantı sayesinde orta kulaktaki hava basıncı ile dış kulaktaki hava basıncı arasında denge sağlanır ve en iyi işitme bu durumda olur.
Mikrobik olmayan iltihap nedir?
Alerjik rinit burun zarlarının mikrobik olmayan iltihabıdır. Mikroplar vücuda girince savunma sistemi bu mikropları tanır ve mikropların olduğu bölgeye savunma sisteminde yer alan akyuvarları gönderilir. Bazen vücutta mikroplar olmadan da iltihabi durumlar meydana gelebilir. Bu hastalıklarda vücudun savunma hücreleri olan akyuvarlar vücudun bazı organ veya dokularında (burun zarı, akciğer, karaciğer, böbrekler, eklemler gibi) toplanır ve o bölgede uzun süre kalırlar. Bu toplanma sonucunda o bölgede mikrobik olmayan uzun süreli iltihabi bir olay başlar ve ilerler. Alerjik olaylarda bu olayların başlatan durum ev tozu, çayır ağaç ot polenleri, kedi tüyü gibi alerjenlerdir. Ancak bu olaylar bazen alerji maddeleri olmadan da başlayabilir. Bu iltihabi durumun başlama nedeni genel olarak mikroplar değildir. Vücudun bu ev tozu veya polenleri niçin yabancı olarak tanıyıp tepki verdiği halen bilinmemektedir. Ancak bu tepkiler sonucunda ortama akyuvarlar birikmeye başlar ve iltihabi olayları başlatır. Mikrobik olmayan bu iltihabi durum sonucunda olayın olduğu doku veya organda bazı yapısal değişiklikler meydana gelebilir. Bu değişiklikler sonucunda da organlarda işlev kayıpları meydana gelebilir.
Dünyada ve Türkiye’de kaç kişi alerjik rinitlidir?
Alerjik rinit çocukların yaklaşık %25’ini etkilemektedir. Benimde araştırmacı olarak yer aldığım bilimsel bir çalışmada ülkemizin beş farklı şehrinde yaşayan 10-11 yaş grubundaki çocukların yaklaşık %25’inde yani her dört çocuktan birinde son bir yıl içinde alerjik rinit şikayetleri olduğu bulunmuştur. Alerjik rinit şikâyetleri 2 yaşından itibaren başlayabilir ama özellikle ilkokuldan sonra sıklık çok daha artar. Erişkinlerde alerjik rinitin çok sık olduğu özellikle gelişmiş ülkelerde her 10 erişkinden yaklaşık dördünde (%40) alerjik rinit olduğu bildirilmiştir.
