Hışırtılı (Hırıltılı) Çocuk
Yazar: Prof.Dr.Ersoy Civelek
Çocuk Alerji ve İmmünoloji Uzmanı
“Doktor bey bu çocuk sabah grip oluyor akşam acillik oluyor. Her ay acillik oluyoruz. Nefes alıp vermekte zorlanıyor. Göğsü inip kalkıyor. Öksürükten uyuyamıyor, öksürüp öksürüp kusuyor rahatlıyor. Göğsünden ıslık gibi, kedi miyavlaması gibi sesler geliyor. Kreşe başladı böyle oldu. Elimi sırtına koysam hışırtı hissediyorum.” Bu ve benzeri şikâyetleri yaklaşık 15 yıldır her gün en az 10-15 farklı anne babadan dinliyorum.
Prof.Dr.Ersoy Civelek online görüşme randevu 0532 1528752
Hırıltı-hışırtı-hışıltı-vizing nedir?
Hırıltı-hışırtı-hışıltı (vizing) göğüsten gelen ıslık benzeri ince tiz bir sestir. Ülkemizde çok farklı şekillerde tarif edilir. Arkadaşlarımla birlikte yaptığımız bir çalışmada bu sese Ankara’da yaklaşık 40 farklı isim verildiğini bulmuştuk. En çok hırıltı şeklinde tarif edilmektedir. Özellikle nefes verirken sesin daralmış solunum yollarına çarpması sonucunda duyulur.
Astım mı? Astım başlangıcı mı? Alerjik bronşit mi? Kronik bronşit mi?
Baştan yazayım “astım başlangıcı” diye bir hastalık yoktur. Özellikle okul öncesi dönemde olan, kreşe veya ana sınıfına giden çocuklarda tekrarlayan hışıltı(hırıltı) olması durumunda astım ilaçları yazılır ama “Bu çocuk astım değil astım başlangıcı, bronşit başlangıcı” gibi teşhisler söylenir. Böyle söylenmesinin sebebi bu çocukların hepsinin astım olmayacağının bilinmesidir. Gerçekten de bu çocukların yaklaşık yarısı düzelir. Ama bu onların astım başlangıcı olmalarından değildir. Bu çocuklarda mekanizmasını ve akciğerlerdeki yapısal değişikliklerini halen tam olarak bilemediğimiz bir durum vardır. Bu durum akciğerlerde mikrobik olmayan iltihabi durumun oluşmasına neden olur. Bu çocukların önemli bir bölümü astım ilaçlarından fayda görürler. Benim görüşüme göre ileride düzelenler aslında hiç astım olmamıştır. Bu nedenle artık özellikle küçük çocuklarda astım yerine hışıltılı (hırıltılı) çocuk demeyi tercih ediyorum.
Hırıltılı-hışırtılı-hışıltılı çocuk belirtileri nelerdir?
Hışıltılı çocuklarda öksürük, gece öksürükleri, nefes darlığı, koşunca yada hareket edince öksürük ve nefes darlığı olur. Bu hastaların en önemli özelliği ataklar dışında genelde rahat olmalarıdır. Her gün şikâyeti olan, şikâyetleri çok erken başlayan çocuklarda ilk önce başka nedenler araştırılmalıdır. Bu çocukların önemli özelliklerinden biri de atak sırasında nefes açıcı ilaçlara erken dönemde iyi yanıt vermektir.
Hışıltılı (Hırıltılı) çocuk teşhisi nasıl konulur?(Bu konu doktorunuzun sorumluluğundadır ve tecrübesi ile ilgilidir. Genel olarak doktorlardan test veya testler talep etmek doğru bir yaklaşım değildir)
Hastanın şikâyetlerinin dinlenmesi en önemli basamaktır. Eğer çocuk atak geçirmiyorsa muayene normal olabilir. Kanda bağışıklık hücreleri, alerji hücreleri, alerji maddeleri, bağışıklık maddeleri ölçülebilir. Akciğer grafisi çekilebilir. Alerji testleri doktorunuz uygun görürse yapılabilir. 5 yaşından küçük çocuklar genel olarak solunum testi yapamazlar.
Küçük çocuklarda artık astım yerine hışırtılı-hırıltılı-hışıltılı çocuk demeyi tercih ediyorum.
Hırıltı-hışırtı-hışıltı ne kadar sıktır?
Altı yaşına kadar neredeyse her iki çocuktan birinin en az bir sefer hışıltı (hırıltı) atağı geçirdiği tahmin edilmektedir. Çocuklardaki en sık şikâyetlerden biridir. Özellikle okul öncesi dönemde çok fazla karşılaşılan bir şikâyettir. Çocuklar büyüdükçe görülme sıklığı azalır. Özellikle gribal enfeksiyonlardan sonra ortaya çıkarlar. Tekrarlamaları, yılda 3-4 seferden fazla olmaları ileri araştırmalar yapılmasını gerektirir.
Her hırıltı-hışırtı-hışıltı astım mıdır?
Eğer her hışıltı astım olsaydı ilkokula veya ortaokula giden çocukların yarısında astım olurdu. Oysa bu şikâyetin görülme sıklığı giderek azalmaktadır. Ayrıca okula giden çocukların da yarısı astımlı değildir. Üstelik bazı çocuklarda hışıltı(hırıltı) sadece 1-2 kez olup geçer ve tekrarlamaz. Çocuk alerji doktorları okul öncesi çocuklarda özellikle 3-4 defadan daha fazla olan veya bir yılda 3-4 defa tekrarlayan hışıltı atakları durumunda işin içine dâhil olurlar. Küçük çocuklarda sadece 1-2 defa tekrarlayan hışıltı genellikle alerji doktorlarının ilgi alanına girmez, gereken tedaviler yapılır ancak ileri incelemelere gerek duyulmayabilir.
Hangi çocuklar büyüyünce astım olur?
Annelerin babaların cevabını en çok merak ettikleri iki sorudan biridir “Büyüyünce geçer mi-kalıcı mı olur?” Diğer soru ise “Niye olur-neden olmuş?” tur. Ben hiçbir hastama bu çocuğun hastalığı büyünce geçecek veya geçmeyecek demem. Çünkü her çocuk birbirinden farklıdır ve kitaplarda sadece genel tahminler yazar. Ama bazı özelliklere göre tahminde bulunulabilir. Annede veya babada astım veya alerjik rinit olması, bebekte nefes yoluyla alınan alerjenlere karşı alerji olması, egzama olması, besinlere karşı alerji olması, alerji hücrelerinin yüksek olması gibi bazı özelliklere göre tahminde bulunulabilir. Ama kesin bir sonuç söylemek doğru değildir.
Hırıltılı-hışırtılı-hışıltılı çocuklar nasıl tedavi edilir?
Hışıltılı (Hırıltılı) çocuklar için yapılabilecek en iyi önlem evde hiçbir yerde sigara içmemektir. Eğer alerji tespit edilirse alerjik olunan maddelere karşı korunma önlemi alınmalıdır. Kış mevsimi başlangıcında grip aşısı yapılabilir. (Doktorunuza danışarak). Atakların önlenmesi için koruyucu ilaçlar ve atak sırasında rahatlamayı sağlayacak nefes açıcı ilaçlar verilebilir. Hangisinin uygun olduğuna doktorunuz karar verecektir. El temizliği özellikle gripli kişilerin kişisel temizliğe dikkat etmesi çok önemlidir. Sürekli temizlik yapmak, maske takmak ve çocukların hareketlerini ve hayatlarını kısıtlamak çok tavsiye ettiğim uygulamalar değildir.
Bence aileler ne yapmalıdır?
Bu hastalık bir iki haftada veya bir iki ayda geçecek düzelecek bir daha da tekrarlamayacak hastalıklar değildir. Genel olarak bir süre tekrarlama eğilimindedirler. En azından bir süre bu hastalıkla birlikte yaşamayı kabullenmek herkes için işi kolaylaştıracak, tedaviyi daha iyi uygulamayı sağlayacaktır. Bu nedenle aileler bu hastalıkların ne olduğunu genel olarak öğrenmeye çalışmalı, şikâyetleri yakından takip etmeli, ilaçların kullanılma şekillerini çok iyi bilmeli, atak durumlarını hemen anlayarak evde yapılması önerilen tedavilere hemen başlamalılar. Bu hastalıkların niye olduğu kimse tarafından net olarak bilinmemektedir. Geçip geçmeyeceği konusunda da bir dereceye kadar tahmin yürütmekten başka bir şey yapılamamaktadır. Gün bu gündür. Önemli olan bu gün önerilen tedaviye odaklanmak ve takipleri aksatmamaktır. Geçmişi yada geleceği düşünmenin çocuğun o anki sağlık durumuna hiçbir katkısı yoktur.
